FED – co to jest?

FED (ang. Federal Reserve System), czyli System Rezerwy Federalnej to bank centralny Stanów Zjednoczonych, odpowiednik polskiego NBP. FED kontroluje m.in. podaż pieniądza i decyduje, jak duży ma być dodruk dolarów.

Historia FED

FED został powołany Ustawą o Rezerwie Federalnej z 1913 r. Wcześniej, w pierwszej połowie XIX w., w USA funkcjonowały Pierwszy i Drugi Bank Stanów Zjednoczonych, których rola była zbliżona do banku centralnego. Po ich likwidacji w kraju pozostało wiele prywatnych banków regulowanych prawem stanowym, co wiązało się z tym, że każdy działał według innych zasad. Kwestią czasu było ustanowienie organu opierającego się na jednym prawie obowiązującym na terenie całego USA.

Niewiele osób wie, że Ustawa o Rezerwie Federalnej jest pośrednio efektem współpracy dwóch potężnych rodów bankierów: Rockefellerów i Morganów. John Pierpont Morgan (założyciel m.in. JPMorgan Chase – obecnie jednego z największych koncernów finansowych na świecie) miał pozytywne doświadczenia związane z bankiem centralnym, ponieważ firmę jego ojca ocalił przed bankructwem kredyt z banku Anglii. Morgan podzielił się wiedzą z Rockefellerem, z którym dostrzegł wspólny interes. I tak bankierzy przepchnęli do polityki zaufanych ludzi, którzy doprowadzili do uchwalenia ustawy, a następnie do założenia FED.

Obecnie System Rezerwy Federalnej jest jedną z najpotężniejszych instytucji nie tylko w USA, ale i na całym świecie. Decyzje FED bezpośrednio i pośrednio rzutują na światowe rynki finansowe, wpływają na kursy walut i politykę pieniężną w wielu krajach.

Do kogo należy FED?

Wbrew krążącej w niektórych kręgach opinii, System Rezerwy Federalnej nie jest własnością rządu Stanów Zjednoczonych. FED nie ma właściciela, jest instytucją niezależną (a przynajmniej formalnie). Posiadanie akcji któregoś z banków okręgowych wchodzącego w skład banku centralnego nie jest jednoznaczne z byciem akcjonariuszem FED.

Czym zajmuje się FED?

Na mocy ustawy z 1913 r. pierwszymi zadaniami Systemu Rezerwy Federalnej były:

• maksymalizacja zatrudnienia,
• ustabilizowanie cen,
• zapewnienie kontroli nad stopami procentowymi.

Dwa pierwsze cele polityki FED do tej pory bywają określane razem „podwójnym mandatem", ponieważ szczególnym zadaniem banku jest troska o wspieranie zatrudnienia i stabilność cen.

Z czasem, kolejne nowelizacje ustawy uzupełniały cele banku centralnego Stanów Zjednoczonych o nowe powinności. Obecnie instytucja zajmuje się także:

• nadzorem i regulacją banków,
• świadczeniem usług finansowych dla rządu USA i instytucji depozytowych (tj. odpowiedników polskich SKOK-ów),
• prowadzeniem badań gospodarczo-finansowych,
• utrzymywaniem stabilnego systemu finansowego.

FED przekazuje ogromną większość swoich zysków do Departamentu Skarbu, tj. instytucji zarządzającej państwowymi finansami. W 2020 r. (wypłata za 2019) było to niemal 55 mld dolarów.

Organy FED – banku USA

Struktura organizacyjna banku centralnego USA składa się z dwóch szczebli. Na górze znajduje się Rada Gubernatorów a poniżej – 12 banków okręgowych. Oprócz tych najważniejszych organów, zadania FED wspierają instytucje konsultacyjno-doradcze:

• Rada Doradcza,
• Rada Walidacyjna,
• Rada Doradcza Wspólnotowych Instytucji Depozytowych.

Ważną częścią FED jest FOMC (ang. Federal Open Market Committee) – Federalny Komitet ds. Otwartego Rynku odpowiedzialny za kształtowanie polityki monetarnej USA. Zadaniem Komitetu jest m.in. ustalanie wysokości krótkoterminowych stóp procentowych. W FOMC zasiadają wszyscy członkowie Rady Gubernatorów oraz 5 prezesów banków, w tym prezes banku nowojorskiego. Niektórzy uważają FOMC za kolejny szczebel drabiny w strukturze banku centralnego.

Rada Gubernatorów

Radę Gubernatorów (z siedzibą w Waszyngtonie) tworzy siedmiu członków powoływanych przez prezydenta i zatwierdzonych przez senat. Kadencja Rady Gubernatorów trwa aż 14 lat, ale co dwa lata jeden gubernator odchodzi, a jego miejsce zajmuje nowy. W ten sposób cały skład wymienia się po 14 latach, a FED wzmacnia swoją niezależność. Obecnie przewodniczącym Rady Gubernatorów jest Jerome Powell mianowany na tę funkcję w 2018 r. przez Donalda Trumpa.

Obowiązki Rady Gubernatorów:

• nadzór nad bankami okręgowymi,
• ustalanie wysokości stop procentowych,
• promowanie uczciwego i przejrzystego dla konsumentów rynku usług finansowych.

Banki okręgowe

12 banków okręgowych FED reprezentuje 12 wydzielonych obszarów w USA. Każdy z banków ma 9 Dyrektorów: 6 wybiera sam bank a 3 Rada Gubernatorów. Dyrektorzy są łącznikami Rady Gubernatorów ze sferą prywatną. Często są to byli przedsiębiorcy, którzy wnosząc swoje zawodowe doświadczenie, przyczyniają się do ogólnego zrozumienia gospodarki i systemu.

Zadania banków okręgowych:

• udzielanie pożyczek,
• świadczenie usług finansowych,
• dbanie o interesy konsumentów.

Banki okręgowe są swego rodzaju „bankiem dla banków" na zarządzanym przez siebie terenie. Oferują im takie same usługi jak banki komercyjne klientom indywidualnym. Największym z banków okręgowych FED jest Bank Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku. Jako ciekawostkę napiszemy, że bank ten posiada najbogatszy skarbiec na świecie z około 7 tysiącami ton złota. Skarbiec jest dostępny do zwiedzania dla turystów.

FED a kryzys finansowy

Spowolnienie gospodarcze wywołane pandemią koronawirusa nie ominęło Stanów Zjednoczonych. Bank centralny podjął szereg działań w celu ograniczenia szkód ekonomicznych. W marcu 2020 r. zdecydowano o przeprowadzeniu operacji luzowania ilościowego pieniędzy (ang. quantitative easing). Skup obligacji i papierów wartościowych zaowocował gigantycznym przyrostem bilansu FED z 4,6 bln dolarów w marcu do 7,1 bln na koniec października br.

FED, w ramach ratowania gospodarki, zdecydował również o:

• bniżeniu stóp procentowych niemal do zera,
• tymczasowym poluzowaniu wielu wymogów dla banków, dzięki którym łatwiej mogą udzielać kredytów,
• wprowadzeniu programu pożyczek dla dużych i średnich firm.

Wiele działań pomocowych zarządzonych zarówno przez rząd amerykański, jak i sam FED, wygasa 31 grudnia 2020 r. Ich przedłużenie wymaga zgody administracji odchodzącego prezydenta Donalda Trumpa.

Cele inflacyjne banku centralnego

Pod koniec sierpnia miało miejsce sympozjum banków centralnych, w których głos zabrała głowa FED – Jerome Powell. Oznajmił on, że System Rezerwy Federalnej wycofuje się – na czas kryzysu – z polityki dążącej do utrzymywania inflacji na poziomie poniżej 2%.

Podwyższono akceptowalną inflację (tzn. taką, której przekroczenie nie spowoduje żadnych radykalnych posunięć ze strony FED) do 2,5%. Zdaniem Powella takie podejście pobudzi gospodarkę i wesprze rynek pracy.

Cyfrowy dolar?

W połowie 2020 r. FED poinformował, że prowadzi prace nad wprowadzeniem cyfrowej waluty (CBDC). „Cyfrowy dolar" – jak potocznie bywa nazywany ten środek płatniczy – miałby usprawnić cały system płatniczy. Priorytetem jest jednak wcześniejsze wyeliminowanie wszelkich zagrożeń związanych z CBDC (np. cyberataki).

Rząd amerykański niekoniecznie będzie pierwszym krajem z własną walutą w wersji cyfrowej, gdyż Chiny w połowie br. przeprowadziły pilotażowe testy nad wdrożeniem cyfrowego juana i podobne działania zapowiedziała na 2021 r. Japonia.